Streven naar spirituele verlichting, een zinloze bezigheid?

door Huub Neys

Hoeveel van ons mensen is het al gelukt om Verlichting te bereiken? Weinig toch? Nu kan ik dat natuurlijk niet echt weten omdat ik niet verlicht ben voor zover ik weet. Maar ik kijk om me heen en ga af op wat mensen die ik ervan verdenk verlicht te zijn zelf zeggen. Die zullen niet gauw te lage inschattingen maken van hun resultaten. Men herkent een boom toch aan zijn vruchten, nietwaar? En als ik hun uitspraken lees dan kom ik niet ver: “Velen zoeken, weinigen vinden”.

“Als van al jullie zoekers er maar één verlichting bereikt was het delen van mijn ervaring niet voor niets”.
“Van de ene op de tienduizend die ernaar gaat zoeken bereikt maar een op de tienduizend het”.
Gaan we even uit van de laatste schatting van een bekende verlichte meester, dan maakt dat 60 mensen op de 6 miljard aardbewoners. Dat vind ik niet veel. Niet veel gezien de tienduizenden of misschien wel honderdduizenden mensen die in kloosters of ashrams wonen of die mediteren. Dat roept bij mij vragen op: Waarom bereiken zo weinig mensen dat eenheidsbewustzijn? En een vraag die ik nog belangrijker vind: is het wel zo zinvol om die verlichting na te streven? De kans dat je het bereikt is extreem klein en dan nog: waarom zou je eigenlijk?

Waarom zo weinigen het bereiken denk ik te snappen en leg ik zo uit maar eerst wil ik even ingaan op dat ‘waarom zou je eigenlijk?’.

Ik schreef verlichting in de eerste zin met een hoofdletter en dat was stiekem ook een beetje ironisch bedoeld. Verlichting word namelijk vaak opgehemeld. Letterlijk. Alsof we in een hemel terechtkomen als we zover zijn. Maar daar heeft verlichting, ondanks de mooie klank, weinig mee te maken. Een beter woord is eenheidsbewustzijn. Het beseffen, je realiseren, dat alles een is, altijd was en altijd zal zijn. Je identificeren met het geheel. Voor de dagelijkse werkelijkheid verandert er niet zoveel. Het is alsof je eerst een vis in de oceaan was die gewoon op zijn gevoel af rondzwom. Verlichting is dan dat je beseft dat je in het water zwemt en je bewust bent van de oneindigheid van de oceaan en dat je daar een mee bent. Als een vis in het water. Maar je bent geen betere of andere vis geworden. Je hebt niets gewonnen. Je krijgt daardoor geen mystieke ervaringen of zo. Je ziet alleen de werkelijkheid zoals die is. Zoals vele meesters het zeggen: eerst haalde ik water en droeg ik hout en nu haal ik water en draag ik hout. Of wat moderner: eerst deed ik de afwas om schone borden te krijgen en nu doe ik de afwas om de afwas te doen. De lading is er van af. Het resultaat maakt niet meer uit. Je bent er al. Je hoeft nergens meer naar toe. Je doet dingen omdat je mens bent en graag dingen doet.

Waarom denken mensen dan vaak dat verlichting met hogere bewustzijnstoestanden en toeters en bellen te maken heeft? Ik denk dat mensen zich verkijken op degenen die het bereikt hebben. De boodschapper aanzien voor de boodschap. Diep inzicht is veel makkelijker om te bereiken als je een begaafd mens bent. Een mens met kwaliteiten. Dat maakt vaak dat je je een outsider voelt in deze wereld van klatergoud en dat je op zoek gaat naar hoe de zaak echt in elkaar zit. En als je het dan bereikt ga je pas je ervaring delen en zelfs onderwijzen als je de capaciteiten daarvoor hebt. Dus van de weinigen die al realiseerden gaan er maar een paar onderwijzen en dat zijn vaak de mooiste en begaafdste mensen die we op deze aarde kennen. Mensen die vaak een hoog bewustzijn bereikt hebben en mystieke ervaringen achter de rug hebben. Die dat gevoel ook willen delen. Geen wonder dat wij ook zo willen zijn. Wie hoopt er niet net zo slim te worden als Einstein als Einstein zijn theorieën gaat uitleggen?

We verkijken er ons ook op omdat we niet echt weten wat het is dat we willen bereiken. Het klinkt als iets verhevens, als iets heel speciaals, zeker omdat zo weinigen het bereiken. We denken dus vaak dat mensen die speciale dingen ervaren daarnaartoe op weg zijn of het zelfs al bereikt hebben.

Weten wij veel.

Helaas, hoe mooi die toestanden van mystiek bewustzijn of piek-ervaringen ook zijn en hoe begerenswaardig ook (voor iemand die nog aan begeerte doet☺) het heeft vaak weinig met verlichting of beter met eenheidsbewustzijn te maken. Ook zonder al die mooie gevoelens kun je inzien hoe de vork aan de steel zit. En volgens de meesters zijn die speciale toestanden vaak afleidingen van waar het om gaat, details waar je in kunt verdwalen. Het lijkt erop dat velen iets anders nastreven dan verlichting. Geweldige gevoelens, wonderen. Prima maar weet dan wel dat je dat doet en verwar het niet met het begrip van wie je werkelijk bent en wat je hier werkelijk doet. Het blijft op je gevoel rondzwemmen in de zee en verafgelegen, mooie grotten bezoeken. Niets op tegen maar het is niet het nastreven van verlichting en je bereikt het er ook niet door.

Dus waarom zou je? Net als die vissen van net: het maakt weinig uit voor je leven of je verlicht bent of niet. Net als de verlichte zwem je in dezelfde oceaan. Je kunt je zelfs afvragen wat het voor nut heeft om verlicht te zijn. Het brengt je geen enkel voordeel. Je bent ook niet méér gemotiveerd om iets te doen aan de ellende van anderen. Dat doe je wellicht wel maar dan omdat je dat toevallig leuk vind. De ene verlichte onderwijst wat en de ander vindt het leuk om er gedichten over te schrijven. De derde blijft gewoon lekker doen wat hij altijd al deed. De hele dag water halen en hout dragen. Of de afwas. Niets maakt nog wat uit tenslotte. Alles is precies zoals het is en zo is het goed. Je inzetten voor Greenpeace is er niet bij. (Tenzij je dat toevallig ook deed voor je verlicht was en het wel leuk vindt om te blijven doen) Je hangt wat rond op de aarde tot de volgende fase aanbreekt.

Waarom zou je dus…. zeker gezien een ander belangrijk inzicht dat de meesters geven dat je niet anders kunt dan verlicht worden. Alles is gewoon één en hoe verder je in bewustzijn komt hoe dichterbij je bij die realisatie komt. En uitstellen kan altijd, blijven hangen in details, vele levens lang, maar uiteindelijk zul je er aan geloven☺ Als dat zo is waarom zou je je dan druk maken over die verlichting. Ga lekker leven, doe ervaringen op en je komt er vanzelf, toch? Dus waarom zou je? En dat is dus de conclusie die ik voor mezelf getrokken heb na wat meesters te hebben leren kennen en vele boeken erover gelezen te hebben. Waarom zou ik me er nog druk over maken? Wat komt dat komt.

Maar ik was nog een antwoord schuldig op een voor mij heel essentiële vraag: Waarom bereiken zo weinigen dat bewustzijn. Ik denk dat dat met onze onnatuurlijkheid te maken heeft. We zijn als mens zo ver van onze natuurlijke toestand afgedwaald dat we een hoop natuurlijke kwaliteiten verloren hebben. De basis waarop die kwaliteiten zich ontwikkelen zijn onze natuurlijke impulsen, onze instincten. Ons voeding-instinct, speel-instinct, intimiteit-instinct, moeder-instinct enz. Die zijn zodanig verzwakt dat we als ouders onze kinderen niet meer de basis kunnen geven die ze nodig hebben om uit te groeien tot een volwaardig mens. We moeten, met andere woorden, kinderen in pijn baren (in de vrije natuur is dat nergens zo). En we bevallen in een ziekenhuis. Bijna heel onze medische wetenschap is niets anders dan het oplappen wat we allemaal verprutsen door onze onnatuurlijke en ongezonde manier van leven. We zijn zo zwak en ongezond dat we ons voortdurend moeten inenten, dat we antibiotica slikken, insuline spuiten, antidepressiva slikken en slaapmiddelen. En daarnaast koffie en sigaretten nodig hebben om ons weer op te peppen. Ook moeten we een hoge hygiëne in stand houden in onze voortdurende strijd tegen die enge ziekteverwekkers die alleen maar zo eng zijn omdat wij ons immuunsysteem zo verzwakt hebben. We zijn ongezond en ongelukkig zonder dat we ons dat goed realiseren.

Het niet kunnen bereiken van eenheidsbewustzijn werkt volgens het principe van de opeenvolgende behoeften. De behoeften-piramide, in het westen bekend gemaakt door de Amerikaanse psycholoog Abraham Maslow. Maar in de oosterse psychologie al veel langer bekend (en daar is het ook een heel goed uitgewerkt systeem). In het kort: de basisbehoeften moeten eerst gedekt zijn, eten, veiligheid, vriendschap, respect, en dan pas komen de hogere behoeften, kunst, filosofie aan de beurt. In de Indiase psychologie wordt het zo gezegd: staat het fundament slecht, je ontwikkeling in je jeugd dus, dan kun je daar nauwelijks een fatsoenlijk gebouw op zetten, een goed ontwikkelde volwassene. Je gebouw (je capaciteiten) kan maar zo hoog zijn als je fundament sterk is. De slecht ontwikkelde (gebouwde) volwassene zal zijn tekorten zoals te weinig zorg, te weinig aandacht, continue buiten zichzelf blijven zoeken. Of, en dat is een minderheid, gaat het in zichzelf zoeken en gaat in therapie. Maar dan blijkt het lastig om het fundament van je gebouw te herstellen en ondertussen de verdiepingen erboven intact te laten, laat staan uit te bouwen. Je hebt fases die gevoelig zijn voor de groei, gemist. Het blijft behelpen. Voor de meesten moet het gat gewoon elke dag gevuld worden. We stoppen ons vol met snelle bevredigers van het gat, hapklare brokken, entertainment. Om het gat, of de pijn die dat met zich meebrengt, maar niet te voelen. Maar die het gevoel alleen maar tijdelijk maskeren waardoor het nooit genoeg is. Met als gevolg onze kapitalistische samenleving. Het moet altijd maar meer. Onze aandacht gaat daar naar uit en niet naar kunst, filosofie of eenheidsbewustzijn. We vullen ons met amusement, met dromen, met maya (illusie). Om die reden zie ik het meeste gezoek naar verlichting als een zoeken naar compensatie, naar heling van onze emoties, van ons gekrenkte ego. Van het door anderen en uiteindelijk door het universum (wat we vaak god noemen maar wat we uiteindelijk zelf zijn) geaccepteerd willen worden als een mens die er mag zijn met al zijn zwaktes. En we moeten dan door heel wat lagen van pijn heen, heel wat gaten vullen voordat we de werkelijkheid recht in het gezicht kunnen kijken.

Zouden we als mensen weer een aantal natuurlijke principes gaan volgen zodat onze instincten weer optimaal gaan functioneren, en we weer totaal gezond zouden worden, dan zouden onze hogere vermogens zich ook weer volop kunnen ontplooien en zouden we allemaal met gemak dat eenheidsbewustzijn kunnen bereiken. Wakker kunnen worden uit onze slaap, uit het maya waar we ons bij gebrek aan beter mee bezig houden. En als je goed om je heen kijkt zie je dat we als mens zulke onvoorstelbare mogelijkheden hebben dat we altijd in een (bewustzijn van) overvloed zouden kunnen leven. Worden we samen wakker dan wordt de aarde een geweldige paradijselijke speeltuin waar we met elkaar de mooiste ervaringen kunnen beleven.

Maar nu draaf ik door. Ik denk niet dat we ‘samen wakker worden’ . Met de Indiase psychologen denk ik dat eenheidsbewustzijn een geestelijke fase is na een vol en rijk leven. Een leven dat zich natuurlijk ontwikkeld heeft. Waar de fundamenten goed staan. Waar kinderen kinderen mogen zijn en naar hartenlust mogen spelen en dromen. Niet gedwongen worden te leren en zich aan te passen aan een dolgedraaide samenleving met zijn duizenden regeltjes. Waar volwassenen hun de zorg en aandacht (oftewel liefde) kunnen geven die de kinderen (en ook anderen) nodig hebben. Waar volwassenen kunnen uitgroeien tot mensen die anderen en de samenleving onbaatzuchtig kunnen helpen. Waar een eenheidsbewustzijn zich vanzelf ontwikkelt als je alles meegemaakt hebt, alles ‘gezien’ hebt. Wellicht dat een andere wijze man (of vrouw natuurlijk) een voorbeeld kan zijn. Ik denk dat ‘veel’ verlichten (zoals ik al zei zijn het er niet zoveel) mensen waren die prematuur verlicht werden. Gedwongen na te denken over de ellende van al dat maya maken ze een geestelijk versnelde ontwikkeling door en zijn op jongere leeftijd al klaar om het leven los te laten. Nergens voor nodig en op zich onnatuurlijk.

Vandaar dat ik weinig meer op heb met het zoeken naar verlichting. Als je je blijft ontwikkelen op een gezonde, natuurlijke manier (en dat is iets heel anders dan wat we nu doen) komt dat bewustzijn vanzelf. Je blijft leren als je het verstand de kans geeft om ook die ontwikkeling door te maken. Dus wat ik doe is goed voor mezelf te zorgen, ervaringen blijven opdoen en momenten van reflectie inbouwen en vervolgens genieten van wat er is, van het water halen en het hout dragen en van het afwassen. En de rest komt vanzelf wel. En het liefste zou ik zien dat we dat allemaal doen en dat er dan vanzelf grotere groepen uitgerijpte mensen komen die wakker zijn geworden uit de droom waar we nu nog in zitten. Dat lijkt me gezellig.

Natuurlijk leven wil niet zeggen dat we weer holbewoners moeten worden. We moeten gewoon een paar basisregels van de natuur respecteren zodat onze natuurlijke impulsen weer goed kunnen werken. Ons voeding-instinct, intimiteit-instinct en het heel belangrijke moeder/ouder-instinct. Voor de rest mogen we rustig internet, iphone’s en nanotechnologie gebruiken als we daar nog zin in hebben, ieder zijn hobby. Welke die basisregels zijn gaat te ver voor dit artikel. Wellicht een andere keer.
Voor de zeer geïnteresseerden is er deze link naar een boek dat ik erover schreef: www.HetNatuurlijkeEnHetOnnatuurlijke.nl

Advertentie