De vraag “Mediteren, wat is dat eigenlijk?” is eigenlijk moeilijk te beantwoorden. Er zijn heel veel verschillende stromingen en vormen van meditatie. Daarnaast is het een zeer persoonlijk en spiritueel proces dat voor iedereen anders is. Letterlijk betekent meditatie (meditor): overdenken, beschouwen, observeren. In het Sanskriet (oud-Indiase taal ) betekent madh-a wijsheid. In het algemeen zou je kunnen zeggen dat het een methode is om tot innerlijke vrede, verdieping en wijsheid te komen.
Voor mijzelf betekent meditatie: vanuit een ontspannen, alerte houding komen tot zelfonderzoek, verdieping en ontwikkeling van jezelf en antwoorden vinden op levensvragen.
Maar ook: via stilte-meditatie de rust in jezelf (weer) vinden waardoor je een rustiger, gelukkiger en evenwichtiger mens wordt.
Meditatie heeft een transformerend karakter, het leidt tot WETEN.
Wat kan het opleveren?
Het maakt ons mooiere mensen, met mededogen voor onszelf en elkaar, levend in het NU, zonder onrust of haast. Het NU volledig ervarend. In dit moment vinden we heden, verleden en toekomst en daardoor RUST.
Invloed van meditatie op lichaam en geest: de voordelen
*Minder spanning, meer ontspanning, minder stressgerelateerde ziekten
*Verlaging van de bloeddruk
*Sneller herstel na lichamelijke en geestelijke inspanningen (vaak sneller dan in de slaap)
*Beter lichamelijk en psychisch welbevinden
*Betere concentratie en zelfdiscipline
*Beter ontwikkelde psyche: spirituele groei
*Kalmte, vrede met jezelf en met anderen
*Beter luisteren naar jezelf en naar je lichaam
*Jezelf beter leren kennen
*Problemen uitwerken of verwerken
Meditatie heeft een verregaande invloed op lichaam en geest. Hiervoor zijn zelfs wetenschappelijke bewijzen.
Bij welke klachten kan meditatie helpen?
*onrust, nervositeit, slapeloosheid en bij alle andere stressgerelateerde klachten: hoofdpijn, nek- en schouderklachten, premenstruele spanningen, rugklachten, hyperventilatie
*obsessieve of zich herhalende gedachten
*angstgevoelens
*onvrede met jezelf, met anderen of met de maatschappij
*(chronische) pijn: men kan de pijn vaak beter verdragen
Uitgangspunten van meditatie:
1) Aandacht: richt je aandacht op het huidige moment
2) Bewustzijn: het ontwikkelen van een helder bewustzijn
3) Begrip: het begrijpen van de krachten die ten grondslag liggen aan ons handelen, spreken, onze relaties met anderen en de overtuigingen die we hebben
4) Mededogen: liefde voor jezelf en voor de ander ervaren, uiteindelijk leidend naar onvoorwaardelijke liefde voor iedereen, ongeacht hoe iemand is of eruit ziet
Men gaat uit van de verbinding tussen lichaam en geest. Gezondheid wordt dan ook niet gezien als iets puur lichamelijks.
Verder gaat men ervan uit, dat inzicht bevrijding geeft en gelukkig maakt, dan ben je als vanzelf ontspannen en blij. Geluk vind je uiteindelijk alleen in jezelf en niet in de buitenwereld.
“Bewustzijn is de sleutel naar transformatie”
Voor wie is meditatie bestemd?
Meditatie is zeker niet alleen voor kloosterlingen maar voor iedereen die zich er goed bij voelt. Van jong tot oud. Iedereen kan mediteren. Als men niet in lotuszit of kleermakerszit kan zitten, kan men gewoon op een stoel plaatsnemen (wel met een rechte rug). Maar zelfs bedlegerige mensen kunnen liggend mediteren. Het is alleen niet de bedoeling dat je in slaap valt. Een vereiste is concentratie. In elke cursus zul je dan ook eerst leren je te concentreren. Daarna volgt pas het mediteren zelf.
In een groep wordt meestal zittend gemediteerd in kleermakerzit, op een bankje of meditatiekussen. Er bestaan ook lopende meditatie-oefeningen, zoals in de Zen meditatie.
Alleen voor mensen met ernstige depressies of geestesziekten (bijvoorbeeld bij psychose of schizofrenie) is het af te raden. Deze mensen kunnen beter een vorm van ontspanning zoeken waarbij het lichaam actief meedoet: sporten, Tai Chi, Qi gong, soms yoga.
Wat heb ik nodig om te mediteren?
Praktisch gezien:
*Eventueel een stoel, krukje of meditatiekussen
*Een rustige, tochtvrije ruimte
Als je verder bent:
*Niets: je gaat ergens zitten en gaat mediteren, je kunt dat dan ook in een park waar mensen lopen…
Verder:
*Geduld: een van de eerste spirituele lessen (altijd) is geduld hebben, met jezelf, met het proces…..
*Aanvaarding: van gedachten, van wat er gebeurt in je leven, van de mensen om je heen
*Eenvoud: als je inzichten verwerft, zie je dat je weinig nodig hebt om gelukkig te zijn….
*Toewijding: de bereidheid om te oefenen: niets gaat vanzelf, behalve als je het toelaat en er tijd voor uittrekt…..dan kan het ineens snel gaan…….
*Oordeel niet, verwerp niet, trek niet te snel conclusies…….
*Tijd: alles waar je aandacht en tijd aan schenkt zal groeien…als je dat niet doet, zal er niets gebeuren
De belangrijkste voorwaarde voor meditatie is concentratie. Als je je niet kunt concentreren, kun je ook niet mediteren. In beginnerscursussen zullen ook voldoende (korte) concentratie-oefeningen gedaan worden om de cursisten te leren mediteren.
Daarna worden meditatie-oefeningen gedaan, eerst kort (3-5 minuten) en daarna steeds langer. Hoe verder de cursisten zijn, hoe minder er gesproken wordt tijdens de oefeningen. Het spreken is als begeleiding bedoeld. Uiteindelijk dient de cursist helemaal met de aandacht bij zichzelf te zijn en de oefening uit te voeren die hem is aangereikt,of dient hij in volledige stilte te zitten. Stilte leidt tot inzicht. Tegenwoordig snakken mensen naar stilte en een beetje rust.
Belangrijk is, dat je niets verwacht!! Laat het gebeuren!! Verwachtingen over de oefening of het verloop ervan zullen je blokkeren. Erger je niet als het niet lukt. Laat het proces zijn gang gaan. De ene keer gaat het beter dan de andere keer.
Wat moet ik doen als ik mij niet kan concentreren?
Oefen!! Doe korte concentratie-oefeningen. De concentratie kan er zijn zonder inspanning… Begin desnoods met 1 minuut. Kijk bijvoorbeeld naar een zwart punt (van een centimeter doorsnede) op een wit blaadje. Probeer je 1 minuut daarop te concentreren, zonder dat je gedachten afdwalen. In het begin zal dat vaak toch gebeuren, zeker als je gespannen bent. Ontspan je en vind het niet erg als het nog niet lukt (dat is namelijk een oordeel over jezelf en in de meditatie leren we niet te oordelen).
Voer dat langzaam op. Er zijn nog vele andere concentratie-oefeningen. Doe die eerst voordat je aan de echte meditatie-oefeningen begint.
Lukt dit absoluut nog niet, ga je dan eerst leren ontspannen en bezig te zijn met het lichaam via oefeningen. Yoga beoefenen is een uitstekende voorbereiding op meditatie. Ditzelfde geldt voor bijvoorbeeld: Tai Chi, Qi Gong en aanverwante bewegingsvormen. Ontspannen kan je op zoveel manieren doen. Ga eens naar een intuitief masseur of voetreflexzônetherapeut om je voeten lekker te laten masseren…!
Het helpt ook, als je in het dagelijks leven in het NU probeert te leven en met volledige aandacht bezig bent met datgene wat je op dat moment aan het doen bent.
Dit wordt ook in de Zen-traditie aanbevolen.
Welke meditatie-oefeningen bestaan er?
Mediteren kun je op heel veel verschillende manieren:
*Fysiek: het ervaren van het lichaam
*Mentaal: het observeren van gedachten en deze ook weer los leren laten
*Mediteren op de ademhaling: je in- en/of uitademing bewust ervaren
*Mediteren op een voorwerp
*Mediteren op een gedachte
*Mediteren op een (levens-)vraag
*Mediteren op symbolen
*Mediteren op een chakra (=energiecentrum in het lichaam)
*Mediteren op een zinvolle, wijze tekst
*Mediteren op een woord of zin: vrede, rust of ” ik ben gelukkig”
*In volledige stilte
*In het dagelijks leven: door handelingen met volledige aandacht te verrichten
*Met een visualisatie (in gedachten een beeld vormen van bijvoorbeeld een bloem of boom; dit vertelt veel over jezelf)
*Geleide meditatie: de docent vertelt een verhaal waar je in gedachten met meegaat. Je ervaart wat je hierbij voelt of wat je ziet
*Met geluid: klankschaal of bel of via mantra’s. Dit zijn gezongen teksten die steeds herhaald worden en een zeer diepgaande werking op lichaam en geest hebben.
*Rituelen en ceremonies: offerrandes of de theeceremonie, waarbij het puur gaat om het bewust ervaren van elke handeling
Kan ik bovenstaande deugden of doelen ook op een andere manier bereiken?
Ja, meditatie is slechts één van de wegen die naar Rome leiden. In het dagelijks leven kun je ook inzichten opdoen, jezelf leren kennen en leren met anderen of met situaties om te gaan.
Mensen kunnen opgebrand raken en op een punt komen, dat ze weten dat het op die manier niet verder meer kan…ze moeten leren om innerlijke vrede en rust te vinden.
Ook kunnen mensen de weg van toewijding gaan lopen door anderen te dienen in een dienstbaar beroep in de gezondheidszorg of de zorg voor stervenden. Iedereen moet vooral doen waar hij of zij zich goed bij voelt. Meditatie kan echter een zeer waardevolle bijdrage aan het leven geven.
“Meditatie is niet een beschouwing van het leven,
meditatie is de manier waarop je leeft”
Uit: innerlijke eenvoud van krishnamurti
Meedoen? Elke woensdagavond van 21-22 uur in BODY MIND SPIRIT, Kastelenring 9, 2261 HB leidschendam, 070-3275010
Boeken over mediteren
*Jessica Macbeth: Op vleugels van meditatie, Ankh Hermes
*C. Alexander Simpkins & Anellen Simpkins: Meditatie, stap voor stap, BZZTôH, 2001
*Dalai Lama: boeddhisme voor alledag, Forum, 2002
*Scott Littleton: Oosterse wijsheid, Areopagus, 2000
*Kulananda: Boeddhisme, The house of books , 2002
*Kevin trainor: Bhoeddhisme, geillustreerd standaardwerk, Het Spectrum/Standaard, 2002
*Christina Feldman: meditatie, The house of books, 2002
*Neale Donald Walsch: Van dag tot dag, meditaties uit een ongewoon gesprek met God,1998
*Sogyal Rinpoche: Meditatie 1995, Servire,
*Jack Kornfield: De leringen van Boeddha, Altamira, 1995
*Rients Ritkes: Zen en keuzes maken, De Driehoek, 1998
*Alan Pritz: Meditatie, Deltas, 1996
*Maarten Houtman: Tao-zen de weg van niet-dwang, Ankh Hermes, 1993
*A. Govinda: Creatieve meditatie, Ank hermes
*Barry Long: Meditatiebasisboek, Altamira
*Kathleen Mac Donald: leren Mediteren, Maitreya
*David Montana: Elementen van Meditatie, Strengholt
*Yodo Ruud van der Ham: Zen, hier, nu
*Ajata Stam: Yama en niyama: De oudste leefregels van Patanjali vertaald naar de hedendaagse tijd
door Yvonne Verhaar – www.bodymindspirit.nl
Lees ook:
AltNed 